به گزارش پایگاه خبری حیات به نقل از فارس، زباله ریزی در محیط‌زیست موضوعی است که قطعاً جای دفاع ندارد و نمی‌توان اشتباهات مردمی را به‌پای ناآگاهی آن‌ها گذاشت.
چندروز پیش تصاویری از جمع‌آوری زباله در سواحل بوشهر وایرال شد که در پس این اقدام ارزشمند دوستداران محیط‌زیست، معضلی به نام زباله ریزی نیز نمود پیدا کرد؛ یعنی نمایی از بی‌توجهی و ضعف‌های فرهنگی مردمی که این مدل رفتاری‌شان تناسبی با تمدن غنی و پیشینه فرهنگی ایرانیان ندارد و نمی‌توان بی‌تفاوت از کنار آن گذشت، زیرا امروز در حالی نسبت به این مسئله بی‌توجه هستیم که حفاظت از محیط‌زیست برای تک‌تک ما به‌عنوان یک مسئولیت اجتماعی و فرهنگی محسوب می‌شود تا بتوانیم با حفظ این میراث حیاتی، سلامت امروز خود و زندگی آینده فرزندانمان را تضمین کنیم، اما متأسفانه خیلی‌ها تعهدی به این مسئولیت ندارند و طبیعت را قربانی بی‌فرهنگی خود می‌کنند.
ضعف‌های فرهنگی، اصلی‌ترین عامل زباله ریزی
زباله ریزی از معضلاتی است که از گذشته تا به امروز وجود داشته و گرچه همواره تلاش شده تا با این معضل فرهنگی و اجتماعی مقابله شود اما متأسفانه هنوز هم شاهد این اقدام ناخوشایند در اماکن و معابر عمومی هستیم. میزان این زباله ریزی ممکن است به نسبت فرهنگ عمومی مردم شهرهای مختلف، متفاوت باشد اما به‌هرحال وجود دارد و محیط‌زیست به‌ویژه جنگل‌ها و ساحل‌ها که از نظافت معمول پاکبانان بی‌بهره هستند، بیش از همه قربانی این معضل می‌شوند؛ طوری که بعد از هر تعطیلاتی با انبوهی از زباله، چهره متفاوتی به خود می‌گیرند و اغلب به لطف دوستداران محیط‌زیست می‌توانند از زیر بار زباله‌ها رهایی پیدا کنند.
در واقع نریختن زباله در محیط‌زیست از ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین رفتارهای فردی به شمار می‌رود اما بسیاری از مردم در فهم و رعایت همین موضوع به‌ظاهر ساده نیز دچار مشکل هستند که به اعتقادات روان‌شناسان و جامعه‌شناسان، نه از سر ناآگاهی بلکه بیشتر از ضعف‌های شخصیتی و فرهنگی افراد ناشی می‌شود.
حمیدرضا اشراقی جامعه‌شناس در این باره به خبرنگار فارس می‌گوید: «اصل این ناهنجاری، ریشه در باورها و فرهنگ‌پذیری آن دسته از آدم‌هایی دارد که این کار را انجام می‌دهند؛ البته با ذکر این نکته که شاید بتوان گفت بیشتر این افراد در طیف گروه نوجوان و جوان ما هستند، زیرا بزرگ‌ترها آداب‌ورسوم جامعه را پذیرفته و از سطح فرهنگ‌پذیری بالاتری برخوردارند اما در مورد جوان‌ها کمتر توانسته‌ایم این مسائل را برایشان نهادینه کنیم، بنابراین باید برای فرهنگ‌سازی و اصلاح رفتارهای جامعه هدف بیش‌ازپیش تلاش کرده و از ابزارهای مختلف همچون رسانه‌ها، کنشگران فعال، برپایی کارگاه‌ها در مدارس، دانشگاه‌ها، مساجد، محلات و حتی باورهای دینی کمک بگیریم.»
این جامعه‌شناس در ادامه به بحث قانون‌گرایی اشاره کرده و توضیح می‌دهد: «در این زمینه دولت‌ها نیز نقش بسزایی دارند و با تدوین قوانین عمومی و اجرای آن در استفاده از کوه‌ها، جنگل‌ها و دریاها می‌توانند حفاظت از محیط‌زیست توسط عموم مردم را به بالاترین حد ممکن برسانند.»
وقتی مشکلات روحی به زباله ریزی دامن می‌زند
گرچه آموزش و فرهنگ‌سازی به‌عنوان موِلفه‌های اصلی در پیشگیری از زباله ریزی به شمار می‌رود و احتمالاً می‌تواند اثربخشی قابل‌توجهی در اصلاح این اوضاع داشته باشد اما از طرفی نباید فراموش کرد که برخی افراد از جمله وندال‌ها به‌رغم اطلاع از این رفتار غیرفرهنگی، اساساً به سبب مشکلات رفتاری و شخصیتی دست به این کار می‌زنند. فریبا سلطانی کارشناس روان‌شناسی در این باره توضیح می‌دهد: « سوای از مباحث فرهنگی، ممکن است عوامل روانی مختلفی در این اتفاق نقش داشته باشد. تنبلی یا اهمال‌کاری، بی‌نظمی ذهنی که خواسته یا ناخواسته می‌تواند منجر به بی‌نظمی اجتماعی شود، خودشیفتگی و بی‌توجهی به حقوق دیگران، خشم افراد از جامعه و حکومت و داشتن شخصیت ضداجتماعی که فرد را از جامعه جدا کرده و منجر به ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شود، همه‌وهمه می‌تواند عواملی اثرگذار بر زباله ریزی در محیط‌زیست باشد که هریک از اینها، آموزش‌های تخصصی و همچنین نظارت و اعمال قوانینی بازدارنده را می‌طلبد.»
کشورهای مطرح دنیا با زباله ریزها چه می‌کنند؟
وقتی از قوانین بازدارنده از جمله جریمه برای متخلفان صحبت می‌شود، برخی‌ها این پیشنهاد را صرفاً فرصتی برای درآمدزایی دولت می‌دانند، درحالی‌که جریمه نقدی فقط نوعی از جرایم است و جریمه جایگزین همچون پاک‌سازی محیط‌زیست نیز می‌تواند به‌عنوان اقدامی بازدارنده لحاظ شود.ضمن اینکه همه ما باید بدانیم، این جرایم در بسیاری از کشورهای دنیا اعمال می‌شود، چون زباله ریزی در همه کشورها وجود دارد و هر کشوری برای مقابله با این معضل راهکارهای خاص خود را دارد که البته جریمه نقدی یکی از مهم‌ترین راهکارها به شمار می‌رود. جالب است بدانید که برای زباله ریزی در ابوظبی، جریمه‌ای بین ۵۰۰ تا ۴۰۰۰ درهم در نظر گرفته شده و در ایالت‌های مختلف آمریکا، جرایمی از ۱۸۰ تا ۳۰۰۰ دلار لحاظ می‌شود.
اما بشنوید از ژاپن که به علت یک اقدام تروریستی در سطل‌های زباله، تعداد سطل‌های زباله آن‌ها در سطح شهر بسیار کم است اما بااین‌حال طبق نوشته مجله یوتوپین، ژاپن برای زباله ریزی تا ۳۰۰۰۰ ین جریمه در نظر گرفته و گاهی مردم مجبورند در طول روز زباله‌های خود را نگه دارند تا به خانه برسند! همچنین طبق اعلام خبرگزاری صداوسیما، در انگلیس نیز جرایمی از ۱۵۰ تا ۲۵۰۰ پوند شامل حال زباله ریزها می‌شود؛ البته دولت این کشور به همان اندازه که نسبت به زباله ریزی سخت‌گیرانه عمل می‌کند، به اقدامات عملی در این زمینه نیز تعهد دارد؛ مثلاً به هر خانه سطل‌های زباله تر و خشک می‌دهد.گرچه در قوانین ما هم جرایمی برای زباله ریزها به چشم می‌خورد اما به‌قدری در اجرای این قوانین ضعیف عمل کرده یا اصلاً عمل نمی‌کنیم که زباله ریزها واهمه‌ای از کار خود ندارند و شاید اصلاً ندانند که روزی ممکن است قانون گریبانشان را بگیرد.
و حرف آخر اینکه، پیشگیری و مقابله با زباله ریزی از آن الزامات فرهنگی است که متأسفانه مثل خیلی دیگر از مسائل فرهنگی تا حد زیادی مغفول مانده و اگر قرار بر انجام کاری در این راستا باشد، پای خیلی از نهادها و سازمان‌ها به میان می‌آید. از نهاد خانواده گرفته تا آن‌هایی که اساساً باید متولی این کار باشند.
انتهای پیام/
نظر شما